اگر چه از نظر جغرافیایی جزیره ایستر بخشی از کشور شیلی محسوب می شود اما در قلب اقیانوس آرام قرار گرفته است. جزیره ایستر در شیلی یکی از دور افتاده ترین نقاط جهان است. صرف نظر از مکان آن و یا شاید به دلیل مکان آن، یکی از پر رمز و راز ترین مکان های این کره ی خاکی است که جذابیت های بی شمارش باعث شده تا گردشگران زیادی به هر سختی ای که هست خودشان را به آن جا برسانند و این منطقه را از نزدیک ببینند. بنابراین در این مطلب داوین گشت تصمیم دارد تا شما را با این جاذبه رمز آلود آشنا کند.
جزیره ایستر
در کره زمین جزیره ایستر همیشه به عنوان یکی از اسرار آمیزترین مکان ها شناخته شده است. جزیره ایستر جزیره ای است در اقیانوس آرام جنوبی که متعلق به کشور شیلی است. این جزیره با اینکه ۳.۵۱۵ کیلومتر (۲.۱۸۵ مایل) در غرب خاک اصلی شیلی قرار گرفته اما استانی جدا از منطقه والپارائیسو (Valparaíso) شیلی به شمار میآید. نزدیک ترین جزیره همسایه با جزیره ایستر به نام سالائی گومز (Sala-y-Gomez) که در ۴۰۰ کیلومتری شرق ایستر قرار دارد نیز جزو همان منطقه و استان به شمار می آید. نزدیک ترین جزیره مسکونی به ایستر جزیره پیت کرن است که در ۲.۰۷۵ کیلومتری (۱.۲۹۰ مایلی) غرب ایستر قرار دارد.
مساحت جزیره ۱۶۳.۶ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۳.۷۹۱ نفر است. ۳.۳۰۴ نفر از جمعیت جزیره در مرکز آن شهر هانگا روآ زندگی میکنند. جزیره ایستر به ویژه به خاطر تندیسهای ۴۰۰ ساله عجیب باستانی خود معروف است. به این تندیسها که در راستای کرانه دریا به خط ایستادهاند موآی گفته میشود.
نام جزیره ایستر
قدیمیترین نام شناخته شده این جزیره، Te Pito Ote Henua به معنی مرکز جهان بوده است. در دهه ۱۸۶۰، دریانوردان تاهیتی به جزیره نام Rapa Nui دادند به معنی راپای بزرگ. این به خاطر شباهت جزیره به یکی دیگر از اجزای پلی نزیا به نام Rapa Iti به معنی راپای کوچک بود. مشهورترین نام این جزیره یعنی ایستر(Easter) به خاطر اولین بازدید ثبت شده اروپاییان توسط Dutch Admiral بوده که در شنبه عید پاک ۱۷۲۲ اتفاق افتاده است.
تاریخچه
ساکنان اولیه این جزیره ریشه پلی نزیایی دارند. (DNA گرفته شده از استخوان ها نیز این را تایید میکند). به احتمال قوی آن ها از جزایر مارکوس و در ۳۱۸ میلادی به این جزیره آمدند. (آزمایش کربن از نیهای یافت شده در یک قبر این را تایید میکند). حدس زده شده که مهاجران اولیه که احتمالا در دریا گم شده بودند، به تعداد کم (کم تر از ۱۰۰نفر) و در چند قایق به این جزیره آمدند. در زمان ورود آن ها بیشتر جزیره جنگلی و پر از پرندگان بوده و شاید مهم ترین منطقه برای پرورش پرندگان در منطقه پلی نزیا بوده است.
اولین بازدید کنندگان اروپایی این جزیره، سنت های شفاهی ساکنان اولیه این جزیره را ثبت کردند. در این سنت ها، جزیره نشینان ایستر ادعا کردهاند که یک فرمانده به نام «هوتو ما توآ» در یک یا دو قایق بزرگ به همراه همسر و خانواده اش به جزیره آمدند.در این افسانه و همچنین تاریخ دقیق سکونت اولیه این جزیره ابهام وجود دارد. ادبیات منتشره در مورد اولین سکونت جزیره ۳۰۰-۴۰۰ میلادی را عنوان میکند یا تقریبا زمانی که اولین انسانها در هاوایی سکونت گزیدند. برخی دانشمندان دیگر معتقدند که جزیره ایستر تا زمان ۷۰۰-۸۰۰ میلادی مسکونی نبوده است. ساکنان اولیه این جزیره به نظر میرسد که از غرب و از جزایر مارکوس آمدهاند.
مهاجران مارکوس
این افراد با خود موز، سیب زمینی شیرین، نیشکر و گوش فیل آوردند. بر طبق افسانههای ثبت شده توسط مسیونرها در دهه ۱۸۶۰ این جزیره دارای سیستم طبقاتی مشخصی بوده است. یک شاه که دارای قدرت خدا مانند بوده، از زمان هوتو ماتوآ بر جزیره حکمرانی میکرده است. قابل مشاهده ترین عنصر در فرهنگ این جزیره، تولید موآی حجیم و غول پیکر است که قسمتی از نیایش اجداد و نیاکان بوده است. موآیها دارای ظاهری متحدالشکل میباشند. در کناره تمام ساحل بر پا شدهاند و نشانگر اعمال حکومت مرکزی میباشد. علاوه بر خانواده سلطنتی، ساکنان این جزیره شامل کشیشان، سربازان و تجار بوده است. آخرین شاه، به همراه خانواده اش به عنوان بردگان در دهه ۱۸۶۰ در معادن پرو مردند. پس از آن شاه یک نشانه سمبلیک پیدا کرد.
موآی
مهمترین مظهر فرهنگی جزیره ایستر، موآیها هستند که ۲۸۸ عدد از آن ها روی سکوهای عظیمی به نام آهو، ایستادهاند. فاصله این سکوها از هم حدود یک و نیم مایل است. یک نوار تقریبا سراسری به دور جزیره به وجود آورده اند. ۶۰۰ موآی دیگر که در مراحل مختلف تکامل هستند، در سرتاسر جزیره پراکندهاند. حتی در معادن و کنار جادههای قدیمی و کنار ساحل. بسته به اندازه و وزن موآیها، تخمین زده میشود که بین ۵۰ تا ۱۵۰ نفر برای حمل آن ها توسط غلتک های چوبی و سورتمه روی آن نیاز بوده است. برخی از موآیها دارای کلاه یا تاج های قرمز رنگی هستند که دلیل آن نامشخص است. ولی برخی از باستان شناسان میگویند که این گونه موآیها مفهوم آیینی خاصی داشتند. یا شاید برای یک طایفه یا خانواده به خصوصی مقدس بوده است.
بر طبق آخرین تحقیقات باستان شناسانی، ۸۸۷ مجسمه سنگی یکپارچه در موزه و در جزیره شناسایی شده است. چگونه این کلاه های سنگین بر سر مجسمه هایبه این بلندی قرار داده شده اند؟
یکی دیگر از مثال های سنگی این جزیره دیوارهای مشهور در «ویناپو» میباشد که بدون استفاده از ملات ساخته شده و به دقت سنگ ها با هم چفت شدهاند. این موضوع کاملا شبیه دیوارهای تمدن اینکاها در پرو است.
توپای
تعداد ۱۲۳۳ خانه سنگی ما قبل تاریخ که «توپا» نامیده میشود، برجسته ترین خانههای به جامانده در این جزیره است. خانههای سنگی حدود ۶ متر عرض با ساختاری استوانهای شکل و سقفی طاقدار میباشد. ورودی این خانهها بسیار پایین است. وارد شدن تنها با سینه خیز رفتن امکان پذیر است. در سال ۱۸۸۲، آلمان ها چند خانه را حفاری کرده و باقی ماندههای انسانی در داخل خانهها پیدا کردند. مردم محلی به آن ها گفته اند که این مکان ها، استراحتگاه شاهان و روسای جزیره ایستر بوده است. هر خانه دو حفره کوچک داشته که اگر روح یک دشمن از یکی از آن ها وارد شود، روح مرحوم بتواند از دیگری فرار کند.
نکته قابل توجه این است که تعداد باقی مانده خانههای سنگی و موآیها تقریبا نزدیک به هم است و این شاید به این معنی است که برای هر شخصی که در یک خانه سنگی دفن میشده، یک موآی ساخته میشده است. استفاده از خانههای سنگی به عنوان قبر، به نظر میرسد که هم زمان با تولید موآی، زوال نیایش اجداد و نیاکان متوقف شد. در طی آشفتگی قرن ۱۸، به نظر میرسد که جزیره نشینان شروع به دفن مردههایشان میان خانههای آهو (سکوی موآی) کردهاند و از خانههای سنگی به عنوان پناهگاه مرغ ها استفاده کردند.
توقف ناگهانی ساخت مجسمه ها
یکی از بزرگ ترین عجایب جزیره ایستر توقف ناگهانی ساخت مجسمه های موآی است. طبق نظریه دانشمندان، افزایش بیش از حد جمعیت جزیره به اکوسیستم صدمه بسیار شدیدی وارد کرده بود به گونه ای که دیگر نمی توانست نیازهای مردم را بر آورده کند. عده ای از دانشمندان حدس می زنند جنگل های جزیره در بعضی از مناطق کاملا نابود شده اند، چون از چوب آن ها برای حمل مجسمه های غول پیکر موآی و از زمین آن برای کشاورزی استفاده شده است. پس از مواجهه با کمبود چوب تصمیم گرفته اند که دیگر سنگ های غول پیکر را جابه جا نکنند. بنابراین، توقف ناگهانی جابه جایی با ساخت مجسمه ها در ارتباط است.
بنابر شواهد، ساکنین جزیره ایستر سپس وارد یک جنگ خونین و مخرب شدند. بعضی معتقدند این باعث به وجود آمدن آدم خواری شد. در همین دوران بود که همه مجسمه ها توسط اهالی جزیره تخریب شدند. باستان شناسان با تلاش های اخیر موآی ها را در حالت ایستاده قرار دادند. بیماری هایی مانند آبله و سیفلیس، در سال ۱۸۷۷ جمعیت جزیره را به ۱۱۱ نفر کاهش داد. به دنبال آن جزیره توسط ارتش شیلی در سال ۱۸۸۸، اشغال شد و امروزه جمعیت جزیره حدودا به ۴۸۸۸ نفر رسیده است.
آب و هوای جزیره ایستر
از آنجایی که ایستر جزیره ای در اقیانوس آرام است از آب و هوای شرجی و نیمه گرمسیری برخوردار است که در تمام طول سال هوایی گرم و معتدل دارد. جزیره در نیمکره جنوبی می باشد که زمستان ها خنک ترین زمان سفر به این جزیره بین ماه های ژوئن تا آگوست است.
در اینجا انگشت به دهان می مانید!
با ورود به جزیره در منطقه Rano Raraku می توانید ۱۵ عدد از مجسمه های موآی را یک جا ببینید که در یک ردیف کنار هم قرار دارند. اینجا یک منطقه آتشفشانی و مقدس است. سال ها قبل در آن دریاچه زیبایی وجود داشته که در حال حاضر به تالاب های کوچکی تبدیل شده است. با کمی گردش در جزیره می توان تعداد بیشتری از مجسمه ها را دید. مثلا در ساحل آناکنا، ساحل زیبا و سفید شنی ایستر ۷ عدد از این مجسمه ها وجود دارند. اگر هم کمی بیشتر در جزیره به گشت و گذار بپردازید تعداد بیشتری از موآی ها را می بینید.
شهر جزیره ایستر
شهر اصلی جزیره ایستر، هانگا روآ Hanga Roa می باشد که دارای فرودگاه محلی است و گردشگران می توانند با هواپیما به آنجا سفر کنند. علاوه بر این امکانات رفاهی برای اقامت گردشگران در شهر وجود دارد. در شهر می توانید اطلاعات کاملی از جزیره و فرهنگ مردم و مجسمه های غول پیکر به دست آورید. مجسمه هایی که سال هاست محققان را برای تحقیق بیشتر به جزیره کشانده اند.
در حال حاضر دانشمندان در حال استخراج مجسمه ها برای تحقیقات بیشتر هستند. امروزه جزیره ایستر در شیلی به یکی از مقصدهای گردشگری دیدنی، جذاب و فرهنگی این کشور تبدیل شده است و صنعت توریسم در آن روز به روز رو به رشد است. اما فقط نیمی از ساکنان آن از بومی های خود جزیره هستند با این حال هنوز هم که هنوز است فرهنگ های بومی و سنتی در آن حفظ شده است. در واقع مجسمه های موآی دلیل اصلی سفر به جزیره ایستر در شیلی هستند، مجسمه هایی که هنوز هم برای خیلی ها معما اند.
اگر چه همان طور که در ابتدا هم گفته شد، این مجسمه ها در یکی از دور دست ترین مکان های روی زمین قرار گرفته اند اما ارزش رفتن و به جان خریدن مسافت طولانی را دارد. اگر بتوانید به کشور شیلی بروید، از آن جا و تاهیتی پروازهای منظمی وجود دارد که کارتان را راحت تر می کند.
کشفیات دانشمندان در باره موآی ها
تعداد ۸۸۷ مجسمه سنگی در سرتاسر جزیره ایستر وجود دارد که بیش از نیمی از آن ها در کنار آتشفشان خاموشی به نام «رانو راراکو»، می باشد. کمی آن طرف تر یک معدن سنگی قرار دارد که مجسمه ها از آن بیرون کشیده شده اند. این معدن سنگ گورستانی از مجسمه ها می باشد. مجسمههای سنگی در وضعیت مختلف قرار دارند. تعدادی از آنها نیمه کاره، برخی شکسته و برخی دیگر در نیمه راه رها شده اند. شگفتی مجسمه ها به قدری است که در سال ۲۰۰۹ گروهی از باستان شناسان بر روی استخراج دو عدد از مجسمه ها کار می کنند تا به دستاوردهای جدیدی برسند.
مجسمه ها آنقدر غول پیکر هستند که یک تیم ۶ نفره به مدت یکسال تلاش کردند تا توانستند یکی از آن ها را به طور کامل از دل خاک بیرون بکشند. این تیم متشکل از کارشناسان باستان شناسی به سرپرستی «جو آن ون تیبلرگ» در جزیره در حال کاوش های بیشتر می باشند. آقای تیلبورگ (Jo Anne Van Tilburg)، باستان شناس و پژوهشگر موسسه باستان شناسی UCLA و مدیر موسسه هنری Rock است. او در سال ۱۹۹۸ پروژه باستان شناسی بر روی مجسمه ها را آغاز کرد. در فرآیند حفاری ابزار و مجسمههای دیگری نیز کشف شد. ابزار سنگی بهنام «توکی» که مردم جزیره ایستر با آن مجسمه می ساختند. توکی سنگ هایی با لبه بسیار تیز هستند که در هنگام کند شدن دوباره از نو ساخته می شدند. مجسمه ها با ۱۸ تن وزن و ۱۰ متر طول از سنگ های آتشفشانی و کاملا با دست ساخته شده اند.
سنگ نوشته ها
جالب است که بدانید بر روی پیکر برخی از این مجسمه ها سنگ نوشته هایی شبیه خالکوبی وجود دارد. اشکال هلالی شکل که شاید نشان از قایق باشد به همراه امضا بر روی مجسمه ها نیز دیده می شود. یک کارشناس دیگر اهل جزیره پلینزی به نام ” ثور هیردال” در کاوش های خود بین سال های ۱۹۵۴ و ۱۹۵۵ یک موآی دیگر پیدا کرده است. انتقال و جابجایی مجسمه ها هنوز هم چون راز سر به مهری برملا نشده است و تعجب و حیرت دانشمندان را برانگیخته است.
مجسمه های موآی، علل پیدایش و انتقال آن ها از معدن به مناطق مختلف جزیره از عجایب روزگار است و هنوز برای بسیاری از کارشناسان جای سوال است. بومیان معتقدند موآی ها خودشان حرکت می کنند و راه می روند و کاملا آن را باور دارند!! شاید بسیاری دیگر از معمای جزیره ایستر هرگز فاش نشود. در بین آن ها می توان به تونل های زیر زمینی و ترتیب چیدن کله های سنگی که آدمی را به یاد دایره شگفت انگیز “استون هنج” و یا نحوه قرار دادن سنگه ای “منهیر“ها در بریتانیا می اندازد، اشاره کرد.
