فقیرترین کشورهای جهان عموما در آفریقا و بخش هایی از آسیا قرار دارند و با مشکلاتی مانند درآمد بسیار پایین سرانه، ضعف زیرساخت های اقتصادی، نرخ بالای بیکاری، فساد، و کمبود خدمات بهداشتی و آموزشی مواجه اند.
اقتصاد این کشورها اغلب بر کشاورزی سنتی یا صادرات مواد خام متکی است و همین باعث می شود در برابر تغییرات اقلیمی و نوسانات بازار جهانی بسیار آسیب پذیر باشند.
جنگ های داخلی، ناپایداری سیاسی و سوء مدیریت نیز از عوامل اصلی عقب ماندگی و فقر در این کشورها به شمار می روند و در نتیجه، بسیاری از مردم آنها برای تأمین نیازهای اولیه زندگی وابسته به کمک های خارجی هستند.
معیارهای سنجش فقر
تولید ناخالص داخلی (GDP) سرانه: نشان می دهد به طور متوسط هر فرد چه سهمی از تولید ملی دارد؛ پایین بودن آن نشانه سطح زندگی ضعیف است.
درآمد ملی ناخالص (GNI) سرانه: معیار دقیق تری از درآمد واقعی مردم در مقایسه با GDP سرانه است.
شاخص توسعه انسانی (HDI): ترکیبی از امید به زندگی، سطح آموزش و درآمد؛ کشورهایی با HDI پایین معمولا در رده فقیرترین ها هستند.
نرخ فقر مطلق: درصد جمعیتی که با کمتر از ۲ دلار در روز زندگی می کنند.
شاخص های اجتماعی: مانند نرخ سواد، مرگ ومیر کودکان، دسترسی به آب سالم و خدمات بهداشتی.
دلایل اصلی فقر
ناپایداری سیاسی و جنگ های داخلی: باعث تخریب زیرساخت ها و فرار سرمایه می شود.
فساد و سوءمدیریت: منابع محدود به درستی مصرف نمی شوند و توسعه پایدار شکل نمی گیرد.
وابستگی به اقتصاد تک محصولی: کشورهایی که فقط به صادرات مواد خام یا کشاورزی سنتی متکی اند در برابر نوسانات قیمت جهانی آسیب پذیر هستند.
ضعف در آموزش و بهداشت: نیروی انسانی بی سواد و بیمار توانایی مشارکت در رشد اقتصادی را ندارد.
رشد سریع جمعیت: منابع محدود پاسخگوی نیاز جمعیت در حال افزایش نیست.
مشکلات زیست محیطی و تغییرات اقلیمی: خشکسالی، سیل و بیابان زایی فشار مضاعفی بر اقتصادهای ضعیف وارد می کند.
فقیرترین کشورهای جهان در سال 2025
در سال ۲۰۲۵، فقیرترین کشورهای جهان به ترتیب با پایین ترین میزان تولید ناخالص داخلی سرانه – حتی با در نظر گرفتن برابری قدرت خرید – به شرح زیر شناخته می شوند.
بر اساس داده های معتبر صندوق بین المللی پول، فهرست ۱۰ کشور فقیر جهان در ادامه آمده است:
-
سودان جنوبی (South Sudan)
با سرانه GDP PPP حدود ۹۶۰ دلار، سودان جنوبی فقیرترین کشور جهان در سال ۲۰۲۵ است. این کشور جدیدالتأسیس در شرق آفریقا (از سال ۲۰۱۱) به دلیل جنگ های داخلی مداوم، فروپاشی زیرساخت ها و عدم ثبات سیاسی شدید، درگیر فقر گسترده، گرسنگی و مهاجرت های گسترده است.
-
بوروندی (Burundi)
در رتبه دوم قرار دارد با GDP PPP حدود ۱۰۱۰ دلار. موردی که در کنار فقدان منابع طبیعی، بحران های سیاسی و خست جمعیت مواجه است. نرخ سواد پایین، فقر گسترده روستایی و بی ثباتی ساختاری اقتصادی، از دلایل اصلی این وضعیت است.
-
جمهوری افریقای مرکزی (Central African Republic)
با سرانه GDP PPP حدود ۱۳۱۰ دلار، این کشور در مرکز آفریقا یکی دیگر از فقیرترین هاست. جنگ های داخلی بی وقفه، کودتاهای نظامی، و فساد فراگیر، توسعه اقتصادی را متوقف کرده است
-
مالاوی (Malawi)
سرانه GDP PPP آن حدود ۱۷۶۰ دلار است. اقتصاد این کشور جنوب آفریقا عمدتا بر کشاورزی کوچک مقیاس متکی است و با مشکلاتی مانند ناپایداری اقلیمی، کمبود منابع مالی و زیرساخت های ضعیف مواجه است
-
موزامبیک (Mozambique)
با GDP PPP در حدود ۱۷۹۰ دلار قرار دارد. سابقه جنگ داخلی طولانی، زیرساخت های آسیب دیده، نوسانات قیمتی در صادرات و بدهی خارجی بالا از جمله مسائلی هستند که رشد اقتصادی را مختل کرده اند
-
سومالی (Somalia)
با سرانه GDP PPP حدود ۱۹۰۰ دلار، سومالی تحت تأثیر هرج ومرج سیاسی، نبود دولت مرکزی قدرتمند، و اقدامات خشونت آمیز گروه های مسلح است. این وضعیت توسعه را به شدت کند کرده است
-
جمهوری دمکراتیک کنگو (Congo)
با GDP PPP تقریبا ۱۹۰۰ دلار. این کشور با منابع طبیعی فراوان، اما درگیر جنگ های داخلی، فساد گسترده و فقدان زیرساخت است، که مانع از تبدیل دارایی های طبیعی به توسعه انسانی و اقتصادی می شود
-
لیبریا (Liberia)
سرانه GDP PPP آن حدود ۲۰۰۰ دلار است. پس از جنگ های داخلی و فروپاشی ساختارهای اقتصادی، این کشور با ضعف سرمایه گذاری، زیرساخت های نابسامان و نرخ فقر بالا روبه روست
-
یمن (Yemen)
با GDP PPP حدود ۲۰۲۰ دلار. جنگ داخلی، محاصره اقتصادی و نابسامانی، باعث فروپاشی اقتصاد و بحران انسانی عمیق در این کشور خاورمیانه ای شده است
-
ماداگاسکار (Madagascar)
سرانه GDP PPP آن حدود ۲۰۶۰ دلار است. علی رغم منابع طبیعی مناسب، جزیره ماداگاسکار با فقر گسترده، دسترسی محدود به خدمات پایه، و سوء مدیریت مواجه است که مانع رشد و توسعه پایدار شده است
جمع بندی
این فهرست نشان می دهد که بیشتر فقیرترین کشورهای جهان در آفریقا قرار دارند و تنها دو کشور (یمن و ماداگاسکار) خارج از این قاره هستند.
عواملی مانند جنگ داخلی، ناپایداری سیاسی، فساد، وابستگی به کشاورزی در مقیاس کوچک، ضعف زیرساخت ها و تغییرات اقلیمی، مشترک ترین علل فقر عمیق در این کشورها هستند.
