مسجد ایا صوفیه استانبول از جمله نمادهای مهم ترکیه و شهر استانبول است و شاهکار معماری این اثر متعلق به امپراتوری بیزانس می باشد. کاربری این بنای ارزشمند تاریخی در ماههای اخیر از موزه به مسجد تغییر پیدا کرده است. جالب است بدانید که برای قرن ها، مسجد ایا صوفیه و تا قبل از این که موزه شود، به عنوان بزرگ ترین هرم در جهان شناخته می شد. ساختمان اصلی موزه ایا صوفیه در استانبول در سال ۳۶۰ میلادی به عنوان یک کلیسای چوبی ساخته شد.
این کلیسا که به نام مگال کلیسا به معنای کلیسای بزرگ هم نیز خوانده می شد، در سال ۴۰۴ سوزانده شد. فرمانروای وقت در سال ۴۱۵ میلادی آن را با یک باسیلیکای بسیار بزرگ جایگزین کرد. اما در سال ۵۳۲ میلادی در هنگام قیام نیکا در برابر جاستینیان سوزانده شد. اما دقیقا ۴۰ روز پس از هنگام شورش، جاستینینچ دوباره بازسازی ایا صوفیه را آغاز کرد. امپراتور آن قدر به خود و ساخته اش قره شده بود که گفت ما با ساختن این مکان از سلیمان نبی هم که یکی از زیباترین سالن های جهان را داشت، حتی زیباتر ساخته ایم.
تاریخچه ایا صوفیه
ایا صوفیه که در ابتدا به عنوان کلیسا ساخته شد، با نام کلیسای اعظم شناخته می شود. دلیل این نام گذاری ابعاد بزرگ ایا صوفیه نسبت به دیگر کلیساهای شهر بود. کلیسای اعظم که درست در کنار کاخ اعظم کنستانتین قرار داشت، یکی از کلیدی ترین کلیساهای امپراتوری روم به شمار میرفت و برای تاج گذاری ها استفاده میشد. سنگ بنای کلیسای ایا صوفیه نخستین بار در سال 360 میلادی گذاشته شد؛ اما چیزی که آن زمان کلیسا خوانده می شد با شکل امروزی ایا صوفیه تفاوت های بسیار داشت. در واقع ایا صوفیه کلیسایی است که 3 بار در همین نقطه از نو ساخته شد و هربار شکل بسیار متفاوتی پیدا کرد.
این کلیسا، ظاهر کنونی خود را مدیون امپراتور بزرگ بیزانس، ژوستینین یکم (Justinian I) است. ژوستینین در سال 532 دستور داد تا ظاهر باشکوهی برای ایا صوفیه مهیا کنند. به این ترتیب معماران رومی دست به کار شدند و با ترکیبی از مرمر سفید، کاشی های خارق العاده، موزاییک های زیبا و خلاقیتی بی بدیل، کلیسای ایا صوفیه را بنا کردند. این کلیسا به مدت هزار سال روزانه مورد توجه بود و در همان زمان، عنوان بزرگترین کلیسای جهان را در دست داشت. البته با روی کار آمدن عثمانی ها، داستان ایا صوفیه شکل دیگری به خودش گرفت.
موقعیت مسجد ایا صوفیه استانبول
مسجد ایا صوفیه در بخش اروپایی استانبول و در محله ای پر رفت و آمد و توریستی، در جوار هتل ها، مراکز خرید و دیدنی های توریستی شهر واقع شده است. مسجد سلطان احمد (یکی دیگر از جاذبه های توریستی و گردشگری استانبول) از معروف ترین همسایه های مسجد ایا صوفیه است. همچنین کاخ توپکاپی، نخستین کاخ پادشاهان عثمانی در ترکیه، فاصله اندکی با ایا صوفیه دارد. ایا صوفیه که یکی از شناخته شده ترین نشانه های استانبول است، در میدانی به همین نام (میدان ایا صوفیه)، در محله سلطان احمد قرار دارد.
ویژگی موزه ایا صوفیه در استانبول
مساحت فضای موزه ایا صوفیه در استانبول چیزی حدود ۶ هزار متر مربع است. عمده مصالح به کار رفته شده در ساخته شدن این ساختمان، آجر است و با مرمر نیز پوشانده شده است. در ساخت آن طاق ها و ستون ها با هماهنگی دقیق و ظریفی در کنار هم به کار رفته اند. در این موزه ۴ ستون بسیار بزرگ وجود دارد که ۴ طاق بالا را نگه داشته اند و گنبد اصلی نیز روی آن ها قرار گرفته است. این بنا در مجموع دارای ۱۰۷ ستون و ۹ درب است که بزرگ ترین آن ها، درب وسطی است.
این در با چارچوب فلزی و قاب مرمری برای ورود امپراتور طراحی شده بود. در داخل بنا نقاشی ها، تزئینات و کاشی های بزرگ و زیبایی به چشم می خورند که روی آن ها آیه های قرآنی و احادیث نوشته شده است. در تزئینات آن از فلزات و سنگ های با ارزش مربوط به هنر بیزانسی استفاده شده است. در ساختار بنا در موزه ایا صوفیه تدبیر هوشمندانه ای برای هماهنگی طاق ها و ستون ها به کار رفته است. ۴ ستون عظیم از سنگ خارای مصری، شبیه پای فیل، ۴ طاق بالا را نگه داشته است و گنبد بر روی آن ها آرمیده است. اولین چیزی که توجه شما را به خود جلب میکند دربی است که به آن درب امپراتوری می گویند و به سمت داخل مجموعه باز میشود و ارتفاعی حدود 10 متر دارد. بخش اصلی داخلی بنا نفس را در سینهها حبس میکند.
تزئینات موزه ایا صوفیه
در اینجا لوحهای گرد و بزرگی را میبینیم که در زمان سلطان عبدالمجید نصب شده اند. روی آن ها نامهای الله، محمد، علی، حسن، حسین، ابوبکر، عمر و عثمان نوشته شده است. تزیینات شگفت انگیزی نیز در این بنا وجود دارد. در موزاییکها و تخته سنگهای مرمری و بخشهایی از دیوارهای داخلی به چشم میخورد. برای مثال طرح از دو فرشته مقدس میکاییل و جبریل در بغل سکوی خطابه، یا گلها و پرندگانی که روی سنگهای مرمر کشیده شدهاند و یا نقاشی مریم مقدس و دیگر مقدسین که کم کم در بخشهای مختلف اضافه شدهاند میتواند اشاره کرد.
در حیاط داخلی فوارههایی برای وضو قرار دارد. در زاویه جنوبی مسجد به جای گلدستهای از جنس سنگ گلدستهای آجرین بنا گردیده است. موزائیک ها و تزئینات داخلی ایا صوفیه نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. از زیباترین بخشهای این بنا، تزئینات ایا صوفیه و موزائیکهای بیزانسی آن است. در میان آن قطعات و تابلوهای ساخته شده از طلا، نقره، مرمر و سفال لعاب دار رنگارنگ دیده میشود.
برای آشنایی با جاذبه های گردشگری استانبول بر روی لینک زیر کلیک کنید
جاذبه های گردشگری استانبول
هنر معماری در مسجد ایا صوفیه استانبول
هنر معماری در روم شرقی (بیزانس) تا قرن ششم میلادی تحت تأثیر مسیحیت آغازین بود. این هنر در قرن ششم میلادی با آغاز حکومت «ژوستی نیانوس» به وجود آمد. او در هنر پروری همتای کنستانتین بود. آثاری که وی مورد حمایت و تشویق قرار داد، همه شکوه و عظمتی شاهانه داشتند. تا جایی که دوران فرمانروایی او را به حق «نخستین عصر طلائی» هنر امپراتوری روم شرقی نام گذاری کرده اند. باید به این نکته اشاره نمود که بهترین گنجینه یادگاری «نخستین عصر طلائی» اکنون در خاک ایتالیا (که در شهر «راونا» کشف شده) جلوه گری میکند، نه در شهر کنستانتینوپل (استانبول).
شهر راونا که در اصل پایگاه نیروی دریایی در ساحل دریای آدریاتیک بود، از سال ۴۰۲ میلادی به بعد پایتخت امپراتوران روم غربی و پس از آن در پایان همان قرن مقر فرمانروایی تئودوریک پادشاه استروگوت ها شد؛ که همه چیز را به سبک و سیاق هنری کنستانتینوپل میپسندید. به همین علت در زمان ژوستی نیانوس شهر راونا به صورت پایگاه عمده ای برای گسترش و نفوذ سلطه بیزانس بر ایتالیا درآمد. مهمترین بنایی که در آن شهر در سالهای ۴۷-۵۲۶ میلادی ساخته شد، کلیسای «سان ویتاله» است. این ساختمان معرف معماری بیزانس است. در قلمرو روم غربی ساخته شد. به طور قطع از آثار کنستانتینوپل اقتباس شده است. پلان آن هشت ضلعی است. گنبدی بر روی این هشت ضلعی قرار گرفته است.
تابلوهای موزائیک
تابلوهای موزائیک ایا صوفیه را میتوان بر سطح داخلی نیم گنبدها، دیوارها، طاقها و رواق ها و بر سردر ویژه امپراتور و… دید. بر اثر ویرانیها و تعمیرات پی در پی، بخشی از موزه ایا صوفیه از میان رفته است. از جمله تابلوی موزائیک تصویر عیسی مسیح که در ۱۳۵۵ میلادی آن را بر سطح داخلی گنبد ساخته بوده اند. این اثر گویا تا میانه سده ۱۷ میلادی نیز بر جای بوده است. در زمان عبدالمجید دوم، غازی عسکر عزت افندی با نوشتن آیاتی از سوره نور آن را پوشانده است.
برای رزرو تور استانبول و مشاهده جزییات آن می توانید وارد لینک های زیر شوید و یا با کارشناسان ما در داوین گشت تماس حاصل نمایید
تور استانبول 3 شب
تور استانبول 4 شب
تور استانبول 5 شب
تور استانبول 7 شب
